جراحی ایلئوستومی وقتی انجام می‌بشود که روده بزرگ (کولون) یا رکتوم برای حذف مواد زائد (مدفوع) کارآمد نباشد. این جراحی برای درمان بیماری‌های گوناگون به کار می‌رود و امکان پذیر موقتی یا دائمی باشد. می‌دانید ایلئوستومی چطور انجام می‌بشود و نحوه مراقبت سپس از آن چطور است؟ برای کسب اطلاعات زیاد تر درمورد این جراحی تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
ایلئوستومی چیست؟
برخی بیماری‌ها یا درمان‌های پزشکی روال دفع را مختل می‌کنند. جراحان وقتی از این روش درمان منفعت گیری می‌کنند که روده بزرگ توان ذخیره‌کردن و حذف مواد زائد را نداشته باشد. برخی از بیماری‌ها به ایلئوستومی موقت نیاز دارند که سپس از بهبود بیماری برداشته می‌بشود و دیگر بیماری‌ها به ایلئوستومی دائمی نیاز دارند.
بیماری‌های نیازمند ایلئوستومی موقت عبارت‌اند از:
بیماری‌های نیازمند ایلئوستومی دائم نیز عبارت‌اند از:
- بیماری کرون؛
- اختلال حرکت کولون؛
- انسداد، صدمه یا پارگی روده بزرگ.
انواع ایلئوستومی
۱. دائم
در ایلئوستومی دائم از کیسه‌های خارج یا داخل شکمی منفعت گیری می‌بشود که به آن کیسه روده‌ای می‌گویند. این کیسه‌ها برای جمع‌آوری و ذخیره مواد زائد منفعت گیری خواهد شد.
ایلئوستومی استاندارد یا بروک (Brooke ileostomy) شایع‌ترین نوع ایلئوستومی است که در آن از کیسه‌های خارج بدن منفعت گیری می‌بشود. در این روش که به آن اِند ایلئوستومی هم می‌گویند، جراح با تشکیل سوراخی در شکم ایلئوم را به‌سمت بالا می‌کشد. سپس ایلئوم را به داخل برمی‌گرداند و به دیواره شکم بخیه می‌زند تا استوما را تشکیل کنند. ضایعات از طریق استوما داخل کیسه خارجی خواهد شد. از آنجایی که خروج ضایعات قابل‌کنترل نیست، کیسه خارجی باید همه‌زمان متصل باشد.
۲. موقت
ایلئوستومی موقت را سپس از بهبودی می‌توان برداشت. از طرفی ایلئوستومی موقت اولین قدم برای ایلئوستومی دائم است که به آن کیسه ایلئوآنال یا کیسه جی (J) هم می‌گویند. در برخی شرایط، جراح امکان پذیر لوپ ایلئوستومی موقت انجام دهد تا کیسه تازه التیام یابد. بعدا لوپ ایلئوستومی موقت برداشته می‌بشود. کیسه جی و کیسه کی (K) ایلئوستومی داخلی منفعت گیری خواهد شد.
کیسه جی (J)
منفعت گیری از کیسه جی به‌گفتن کیسه لگنی یا مخزن ایلئوآنال در ایلئوستومی رایج است. این روش وقتی انجام می‌بشود که روده بزرگ کامل برداشته شده باشد و اجازه می‌دهد که ضایعات از طریق مقعد خارج شوند.
منفعت گیری از این روش چند مرحله دارد. در مرحله اول، جراح با تشکیل یک برش در شکم به روده بزرگ دسترسی اشکار می‌کند. سپس ایلئوم از طریق سوراخ بیرون کشیده می‌بشود تا استومای موقت تشکیل بشود. استومای موقت ضایعات را به‌سمت کیسه ایلئوستومی خارجی هدایت می‌کند. روده بزرگ در این مرحله برداشته می‌بشود. در مرحله سپس، جراح از لوپ‌های ایلئوم منفعت گیری می‌کند تا کیسه را درون لگن قرار دهد و کیسه به مقعد متصل می‌بشود.
کیسه کی (K)
کیسه کی کوک ایلئوستومی هم نامیده می‌بشود. این کیسه به کیسه ایلئوستومی خارجی نیاز ندارد. منفعت گیری از کیسه کی در قیاس با کیسه جی ترویج کمتری دارد. در این روش، جراح با تشکیل یک سوراخ در شکم به ایلئوم دسترسی اشکار می‌کند و از لوپ ایلئوم منفعت گیری می‌کند تا کیسه داخلی و یک دریچه را قرار دهد و ضایعات بدون این که از ایلئوم نشت کنند ذخیره شوند. برای تخلیه کیسه یک لوله منعطف از طریق استوما داخل می‌بشود تا کیسه را تخلیه کند.
روال جراحی
۱. قبل از جراحی
قبل از جراحی بیهوشی عمومی دریافت می‌کنید و پزشک درمورد روال جراحی با شما سخن بگویید می‌کند.
۲. در طول جراحی
همه جراحی‌های ایلئوستومی با تشکیل یک برش کوچک در سمت راست شکم اغاز خواهد شد تا جراح به آخرین قسمت روده کوچک (ایلئوم) دسترسی داشته باشد. این کار به‌صورت سنتی یا با لاپاراسکوپی انجام می‌بشود. روده کوچک به‌سمت شکم برده می‌بشود و سوراخ استوما را تشکیل می‌کند.
لاپاراسکوپی
در این روش از لاپاراسکوپ منفعت گیری می‌بشود. لاپاراسکوپ یک ابزار لوله‌همانند شامل منبع نور و عدسی است که جراح را راهنمایی می‌کند. لاپاراسکوپ باید یک ابزار برداشتن بافت هم داشته باشد تا نمونه بافتی بگیرد و نمونه زیر میکروسکوپ بازدید بشود. جراحی لاپاراسکوپی جهت افت خون‌ریزی میانه جراحی و درد سپس از جراحی می‌بشود.
۳. بهبودی سپس از جراحی
ایلئوستومی جراحی بزرگی است و فرد به وقتی برای بهبودی نیاز دارد، به این علت امکان پذیر زیاد تر از یک هفته در بیمارستان بستری بشود. زمان بهبودی در منزل هم نزدیک به ۶ هفته است و امکان پذیر بهبودی کامل روده کوچک ۲ ماه زمان ببرد. اگر ایلئوستومی موقت دارید، به گمان زیاد به جراحی فرد دیگر برای برداشتن آن نیاز خواهید داشت. این جراحی طبق معمول ۳ تا ۶ ماه سپس از جراحی اول انجام می‌بشود.
عوارض ایلئوستومی
شرایط هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. در خصوص مزایا و عوارض با پزشک سخن بگویید کنید. ایلئوستومی امکان پذیر عوارض مختلفی داشته باشد، از جمله:
- خون‌ریزی در روده کوچک یا استوما؛
- صدمه به اندام‌های نزدیک؛
- عفونت؛
- ناتوانی در جذب کافی مواد مغذی غذا؛
- انسداد روده به‌علت اسکار بافت؛
- ایسکمی یا نکروز؛
- پرولاپس استوما؛
- فتق پاراستومال؛
- خارج‌شدن زیاد استوما.
رژیم سپس از جراحی ایلئوستومی
پرستار درمورد رژیم سپس از این جراحی با شما سخن بگویید می‌کند. یقیناً نکاتی کلی در این عرصه وجود دارند، از جمله:
- در چند هفته اول سپس از جراحی غذاهای ساده ترکیبی مصرف کنید؛
- کاملا غذا را بجوید. جویدن غذا و نوشیدن مایعات به هضم پشتیبانی می‌کند؛
- در زمان‌های منظم در روز قولهای غذایی کوچک بخورید.
از مصرف غذاهایی همانند آجیل، دانه‌ها و سبزیجات ترد خودداری کنید.
زمان مراجعه به پزشک
- انقباضی که زیاد تر از ۲ تا ۳ ساعت طول بکشد؛
- حالت تهوع و استفراغ مداوم؛
- گرفتگی یا حالت تهوعی که زیاد تر از ۴ ساعت تا زمان دفع طول بکشد. این قضیه علامت انسداد روده است؛
- بوی بدی که زیاد تر از یک هفته طول بکشد؛
- بریدگی در استوما؛
- صدمه به استوما؛
- تحریک بد پوست یا زخم عمیق.
سؤالات رایج
– تفاوت ایلئوستومی و کولستمی چیست؟
کارکرد ایلئوستومی و کولستمی یکسان است. اما در اولی مسیر دفع از روده کوچک و در کولستمی مسیر دفع از روده بزرگ گرفته می‌بشود.
– کیسه ایلئوستومی چیست؟
یک کیسه کوچک است که مسطح روی شکم قرار می‌گیرد و به استوما یا همان سوراخ کوچک روی شکم می‌چسبد تا مدفوع ترشح‌شده از استوما را جمع می‌کند. وقتی که یک‌سوم یا نصف کیسه پر شد، باید آن را تخلیه کرد.
– آیا می‌توان خروج مدفوع به داخل کیسه ایلئوستومی را کنترل کرد؟
اگر ایلئوستومی استاندارد دارید، نمی‌توانید خروج مدفوع از استوما را کنترل کنید، چون هیچ عضله یا دریچه‌ای در این ناحیه وجود ندارد. اما در انواع دیگر ایلئوستومی، استومای دریچه‌دار هم وجود دارد.
– سپس از جراحی ایلئوستومی چه وقتی می‌توان به زندگی معمول برگشت؟
به محض بهبودی می‌توانید فعالیت‌های روزانه همانند رانندگی، کار، ورزش و رابطه جنسی را انجام دهید.
– آیا کیسه ایلئوستومی بوی بدی می‌دهد؟
با مراعات چند مسئله می‌توانید بوی بد کیسه را افت دهید، از جمله:
- از مصرف غذاهایی همانند تخم‌مرغ، خیار، پیاز، سیر، ماهی، لبنیات و قهوه که بوی بد تشکیل می‌کنند خودداری کنید.
- یقین شوید که کیسه به‌خوبی در جای خود قرار گرفته است.
- مرتب کیسه را خالی کنید.
- از کیسه‌های مقاوم به بو منفعت گیری کنید.
- با مشورت پزشک از قرص‌ها و مایعات افت‌دهنده بو منفعت گیری کنید.
– آیا ایلئوستومی جهت نفخ می‌بشود؟
زیاد تر افراد دارای ایلئوستومی نفخ بسیاری دارند. غذاهای خاصی نفخ را افزایش خواهند داد. درمورد این غذاها با پزشک مشورت کنید. ۴ یا ۵ بار در روز مصرف قولهای غذایی کوچک می‌تواند نفخ را افت دهد. امکان پذیر صداهای عجیبی در معده بشنوید که با فشاردادن کیسه ایلئوستومی این صداها رفع می‌بشود.
– استوما همانند چیست؟
- استوما همانند داخل گونه و به رنگ صورتی یا قرمز است. امکان پذیر حس گرما و رطوبت کنید. برخی از انواع استوما مقدار مقداری مخاط ترشح می‌کنند؛
- استوما گرد یا بیضی است؛
- امکان پذیر استوما صاف روی شکم قرار بگیرد یا مقداری به‌سمت بالا برجسته بشود؛
- مقداری سپس از جراحی، استوما چروکیده می‌بشود.
– چطور از پوست اطراف استوما مراقبت کنم؟
- پوست اطراف استوما را با آب تمیز کنید و قبل از گذاشتن کیسه به‌خوبی آن را خشک کنید.
- دهانه استوما و کیسه را به‌خوبی بازدید کنید. دهانه زیاد کوچک امکان پذیر جهت تورم استوما بشود و دهانه بیش از حد باز امکان پذیر جهت خروج مدفوع بشود.
- برنامه منظمی برای معاوضه کیسه داشته باشید تا از نشت آن و التهاب پوستی جلوگیری کنید.
- زمان معاوضه کیسه مواظب باشید تا سد پوستی ر ااز پوست‌تان دور نکنید.
- به‌جز اوقات الزامی، زیاد تر از یک بار در روز کیسه را معاوضه نکنید.
شما بگویید
شما چه مقدار با ایلئوستومی و جراحی آن آشنایی دارید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
