خشم یکی از عکس العمل‌های طبیعی بدن است و هنگامی تشکیل می‌بشود که اوضاع بر وفق مراد نباشد، اما هر احساسی حد و اندازه‌ای دارد. اگر همه مدتی که پشت فرمان نشسته‌اید، عصبانی هستید یا با کوچک‌ترین اتفاقی به‌شدت عصبانی می‌شوید یا حتی بعضی اوقات بدون هیچ علت خاصی حس خشمگینی می‌کنید، امکان پذیر به خشم اعتیاد داشته باشید. در این مقاله بازدید می‌کنیم اعتیاد به خشم چیست، چرا تشکیل می‌بشود و چه نشانه‌هایی دارد. این چنین راهکارهایی برای مقابله با این مشکل اراعه می‌دهیم. با ما همراه باشید.

اعتیاد به خشم چیست؟

اولین مسئله‌ای که باید بدانید این است که اعتیاد به خشم (Rageaholic) در دسته اختلالات خلقی قرار نمی‌گیرد و در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی هم ثبت نشده است. یقیناً این بدان معنی نیست که اعتیاد به خشم حقیقت ندارد. وقتی که فردی نمی‌تواند خشمگینی و نوسانات حالات روحی روانی خود را مهار کند یا به محض این که کوچک‌ترین اتفاقی می‌افتد به‌شدت خشمگین می‌بشود، اعتیاد به خشم دارد. این مشکل در تعداد بسیاری از منبع های معتبر علمی بازدید و وجودش اثبات شده است فقط رسما نوعی اختلال روانی محسوب نمی‌بشود.

مطابق آمار، آقایان زیاد تر از خانم‌ها خشمگین خواهد شد. آقایان زمان خشمگینی پرخاشگری می‌کنند،‌ اما خانم‌ها امکان پذیر از راه حلهای فرد دیگر برای ابراز خشمشان منفعت گیری کنند. به همین علت گمان اعتیاد به خشمگینی در آقایان زیاد تر است. این چنین افرادی که نشانه‌های اعتیاد به خشم را دارند، امکان پذیر به اختلال انفجاری متناوب (IED) مبتلا باشند.

نشانه‌های اعتیاد به خشم

این مشکل نوعی اختلال خلقی اشکار نیست و به همین علت امکان پذیر در افراد گوناگون نشانه‌های متغیری داشته باشد. افراد معتاد به خشم هیچ روزی را بدون خشمگینی پشت‌سر نمی‌گذارند و عکس العمل‌های پرخاشگرانه به یکی از رفتارهای روزمره آنها تبدیل می‌بشود.

متداول‌ترین نشانه‌های خشم اعتیادگونه عبارت‌اند از:

• نشانه‌های جسمی: سردرد، معده‌درد، دندان قروچه، گرفتگی فک، سرگیجه، لرزش، حس گرما و برافروختگی، تعریق، تپش قلب.
• نشانه‌های احساسی: کینه، اضطراب، رنجش، غم، افسردگی، ناامیدی، نفرت و انزجار.
• رفتارها: فریادزدن، سخن بگویید‌کردن با صدای بلند، پرخاشگری، عکس العمل شدید حتی به شوخی‌های اطرافیان، کنایه‌زدن، قدم‌زدن و بی‌قراری، صدمه‌رساندن به وسایل.
• نشانه‌های شناختی: او گفت‌وگوی درونی منفی، افکار و تصورهای خصمانه، نشخوار ذهنی درمورد انتقام.

هنگامی افراد معتاد به خشم عصبانی خواهد شد، عکس العمل‌های شدید و فراتر از انتظار نشان خواهند داد.

علل عادت به خشم چیست؟

حس خشمگینی همیشگی امکان پذیر علت‌های مختلفی داشته باشد از جمله:

• ژنتیک؛
• تروما در قبل؛
• ضعف توانایی‌های مقابله‌ای (توانایی مدیریت ذهن و احساسات در شرایط ناخوشایند)؛
• فشارهای روانی و چالش‌هایی که فرد در زندگی با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کند؛
• سوءتفاهم و برداشت نادرست از موقعیت؛
• سابقه خانوادگی اعتیاد به خشم (بچه‌هایی که در محیطی پر از پرخاشگری بزرگ خواهد شد، خشم بیشتری دارند و عکس العمل‌های شدیدتری زمان خشم نشان خواهند داد)؛
• مصرف مواد مخدر؛
• اختلالات روانی و خلقی و بیماری‌های روانی؛
• صدمه‌های فیزیکی همانند ضربه به سر؛
• رفتارهای ناخوشایند دیگران همانند اذیت و آزار، تمسخر، تهدید، توهین یا فریادزدن.

خطرات اعتیاد به خشم

افراد معتاد به خشم طبق معمول زیاد سریع عصبانی خواهد شد و سپس خشمشان سریع فروکش می‌کند؛ زمان‌زمان خشمگینی آنها طبق معمول زیاد تر از ۳۰ دقیقه نمی‌بشود، اما در همین زمان مختصر هم صدمه‌های شدیدی به خود و اطرافیانشان می‌زنند. اعتیاد به خشم روی سلامت جسم و روان افراد و زندگی شخصی، اجتماعی و کاری آنها تاثییر می‌گذارد.

برخی از مشکلاتی که خشمگینی همیشگی تشکیل می‌کند، عبارت‌اند از:

• افزایش سختی خون؛
• تأثیر منفی روی روابط بین‌فردی (روابط عاطفی، خانوادگی، دوستانه و کاری)؛
• استرس و اضطراب شدید به‌خاطر ناتوانی در کنترل خشم و عکس العمل‌های شدید؛
• گمان تشکیل صدمه‌های جسمی که نتیجه ابراز فیزیکی خشم است؛
• گمان ابراز خسارات جبران‌ناپذیر همانند ارتکاب قتل یا صدمه‌رساندن به دیگران؛
• تشکیل مشکل در محل کار و تحصیل و گمان اخراج‌شدن از کار، مدرسه یا دانشگاه؛
• افزایش گمان ابتلا به اختلالات خلقی همانند اختلال انفجاری متناوب و افسردگی؛
• افزایش گمان ابتلا به بیماری‌ قلبی، التهاب، دردهای مزمن و سکته مغزی.

خشم مهارنشده همانند انبار باروت است و هربار تحریک می‌شوید، همانند این است که یک کبریت در این انبار باروت بیندازید؛ امکان پذیر بالاخره یک‌ بار کبریتی که می‌اندازید، این انبار باروت را منفجر کند و خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورد.

بعضی اوقات نتیجه اعتیاد به خشم صدمه‌رساندن به عزیزترین افراد زندگی است.

اعتیاد به خشم در کودکان و نوجوانان

در سن بلوغ گمان این که نوجوانان همیشه خشمگین باشند، زیاد تر می‌بشود. آنها در این سن طبق معمول تشخیص نمی‌دهند زمان خشمگینی باید چه واکنشی داشته باشند و پرخاشگری می‌کنند. اگر فرزند نوجوان شما نیز این چنین مشکلی دارد، بهتر است او را نزد روان‌شناس ببرید و روال درمان مناسبی را در پیش بگیرید. شما به همراه درمانگر می‌توانید توانایی‌های مقابله‌ای و توانایی کنترل احساسات را به فرزندتان بیاموزید.

برخی از راه حلهای کاربردی دیگر برای کنترل پرخاشگری در کودکان و نوجوانان عبارت‌اند از:

• بازدید کنید چه رفتارهایی فرزندتان را خشمگین می‌کنند و از انجام این رفتارها پرهیز کنید.
• یقین شوید در خانواده شما روابط سالم، شفاف و مؤثرند، اعضای خانواده با هم در تعامل می باشند و سوءتفاهمی پیش نمی‌آید.
• فرزندتان را به ورزش ترغیب کنید. دویدن و ضربه‌زدن به کیسه بوکس یا ورزش کیک بوکسینگ از راه حلهایی است که انرژی و خشم نهفته فرزندتان را تخلیه می‌کند.
• از فرزندتان بخواهید علائم خشمش را بشناسد و هنگامی فهمید آن می‌بشود، کاری را که دوست دارد برای آرام‌کردن خودش انجام دهد. هنگامی فرزندتان آرام است درمورد این که پرخاشگری‌هایش چه صدمه‌هایی به خودش و دیگران می‌رسانند، با او سخن بگویید کنید. هنگامی فرزندتان در مدیریت خشمش موفق می‌بشود، او را تشویق کنید.
• به فرزندتان پشتیبانی کنید تا راه‌هایی برای ابراز احساسات گوناگون از جمله خشم اشکار کند. راه‌هایی همانند خاطره نویسی روزانه یا نقاشی‌کردن به بچه‌ها پشتیبانی می‌کند بدون پرخاشگری خشمشان را ابراز کنند.

آیا افراد معتاد به خشم درمان خواهد شد؟

روش درمان اعتیاد به خشم بسته به شدت بیماری متفاوت است. بعضی اوقات اوقات فرد با روان‌ درمانی یا گروه‌ درمانی (گروه‌هایی که افراد با شرایط شبیه جمع خواهد شد تا اقداماتی برای بهبود انجام بدهند) می‌تواند خشمش را مدیریت کند، اما بعضی اوقات به‌راه حلهای پیچیده‌تری همانند مصرف دارو یا حتی بستری در بیمارستان‌های روانی نیاز دارد.

روان‌درمانی به افراد پشتیبانی می‌کند تا یاد بگیرند چطور باید حس خشمشان را ابراز دهند و با چه راه حلهایی می‌توانند آن را صحیح ابراز کنند. تکنیک‌های شناختی‌رفتاری (CBT) یکی از کاربردی‌ترین راه حلهای روان‌درمانی برای افراد معتاد به خشم است. در این تکنیک، روان‌درمانگر ریشه خشم افراد را اشکار می‌کند. این چنین ربط بین رفتارهای پرخشاگرانه و افکار منفی عامل آنها را به افراد مشخص می کند. افراد معتاد به خشم در روان‌درمانی این چنین توانایی‌های ارتباطی، توانایی‌های مدیریت استرس و توانایی‌های حل قضیه را یاد می‌گیرند تا زمان ابراز مشکل به‌جای خشمگین‌شدن، بتوانند به روشای مؤثر آن را حل کنند.

اگر شدت اعتیاد به خشم در فردی زیاد باشد، روان‌شناس او را به روان‌پزشک ارجاع می‌دهد تا در کنار جلسات مشاوره، از دارودرمانی هم منفعت گیری کند. داروهای ضدافسردگی، ضداسترس، ضدتشنج و ضدروان‌پریشی متداول‌ترین داروهایی می باشند که برای افراد معتاد به خشم تجویز خواهد شد. مصرف این داروها مطابق دستور پزشک شدت عکس العمل‌ها و پرخاشگری‌های این افراد را کمتر می‌کند.

اگر به خشم اعتیاد داریم، چه کنیم؟

اگر زیاد عصبانی می‌شوید، به گمان زیاد خودتان هم می‌دانید که هم به‌ خودتان و هم به اطرافیان چه مقدار صدمه می‌رسانید. به این علت ملزوم است کم‌کم برای تسلط بر خشم خود تمرین کنید و یاد بگیرید به روشی درست احساسات‌تان را ابراز دهید و موقعیت ناخوشایندی را که در آن قرار دارید مدیریت کنید.

چند تکنیک که به شما پشتیبانی می‌کنند در لحظه از انفجار خشمتان پیشگیری کنید عبارت‌اند از:

• تکنیک‌های نگه داری اسایش را تمرین کنید: مدیتیشن، تنفس عمیق و تصویرسازی ذهنی از راه حلهایی‌اند که به اسایش شما پشتیبانی می‌کنند.
• محیط را تحول دهید: هنگامی عصبانی هستید، به‌جای ادامه‌دادن او گفت و گو، محیط را ترک کنید. پیاده‌روی به شما پشتیبانی می‌کند ذهنتان را آرام کنید.
• منطقی فکر کنید: به‌جای این که عکس العمل‌های عصبی، ناگهانی و پرخاشگرانه نشان دهید، با علتفکر کنید و حرکت درست را نشان دهید.
• توانایی‌های ارتباطی خود را تحکیم کنید: هنگامی حس خشم ابراز می‌کند، به‌جای این که سریع عکس العمل نشان دهید، به سخن بگویید‌های فرد روبه رو گوش کنید. سپس چند ثانیه صبر کنید و سپس از فکرکردن به آنچه شنیده‌اید، جواب درستی بدهید.
• تحرک داشته باشید: هنگامی عصبانی هستید، تنش‌های بسیاری در بدنتان وجود دارد که با تمرین و تحرک می‌توانید این تنش‌ها را خالی کنید. برای مثال ضربه‌زدن به کیسه بوکس یکی از راه حلهای مناسب برای تخلیه انرژی ناشی از خشم است.
• عوامل محرکه را حذف کنید: اگر اهل مصرف سیگار، کافئین زیاد یا الکل هستید، به گمان زیاد می‌دانید که این مواد علائم خشمتان را شدیدتر می‌کنند. با ترک سیگار و دیگر عادت‌های مخرب، کنترل خشم و مدیریت درست عکس العمل‌ها برایتان ساده‌تر می‌بشود.
• از راهکارهای مدیریت خشم در موقعیت‌های گوناگون منفعت گیری کنید: برای مثال در مقاله «راهکارهایی که شما را از عصبانی شدن در میانه رانندگی باز می‌دارد» درمورد راه حلهایی برای کنترل احساسات در میانه رانندگی سخن بگویید حرف های‌ایم.

راهکارهای بالا امکان پذیر در موقعیتی که خشمگین می‌شوید، به شما پشتیبانی کنند احساسات‌تان را مهار کنید، اما درمان ریشه‌ای اعتیاد به خشم نیست. برای پیداکردن ریشه درونی و روانی این مشکل بهتر است با درمانگر مشورت کنید و با جلسات درمانی منظم از خشمگینی‌های ناگهانی و غیرقابل‌کنترل رها شوید.

سخن پایانی؛ خشم‌ سرکوب‌کردنی نیست!

خشم یکی از احساسات ماست و سرکوب‌کردن آن به سلامت جسم و روان صدمه می‌رساند. انسان‌ها باید یاد بگیرند چطور حس خشمشان را فهمیدن کنند و آن را به روشی صحیح ابراز دهند. افرادی که توانایی‌های مقابله با شرایط ناخوشایند را می‌دانند، دیگر اعتیاد به خشم ندارند و می‌توانند ذهن و احساساتشان را مدیریت کنند و بر اوضاع مسلط شوند.

در این مقاله بازدید کردیم اعتیاد به خشم چیست، چه ویژگی‌هایی دارد و چطور درمان می‌بشود. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائمی را دارید که در این مقاله بازدید کردیم، پیشنهاد می‌کنیم با روان‌درمانگری حرفه‌ای مشورت کنید. درمان اعتیاد به خشم هم سلامت ذهن و جسمتان را نگه داری می‌کند و هم به بهبود روابط و زندگی شخصی و اجتماعی‌تان پشتیبانی خواهد کرد.

به پشتیبانی زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید