مرزهای عاطفی (Emotional Boundaries) حدّوحدودی است که برای مقدار ابراز احساسات خود در رابطه تعیین می‌کنید. این مرزها می‌توانند در روابط عاشقانه، دوستانه، خانوادگی و کاری به شما پشتیبانی کنند.

گابریلا جاچین (Gabriella Giachi)، مددکار اجتماعی بالینی در کلکتیو روان‌درمانی نیویورک، می‌گوید: «مرزهای عاطفی از حالت احساسی و حس امنیت در رابطه حفاظت می‌کنند.» به این علت مراعات این مرزها به سلامت عاطفی پشتیبانی می‌کند و ارتباطات سالم‌تری تشکیل می‌بشود.

به گفته سبا هارونی لوری(Saba Harouni Lurie) این کار به‌اختصاصی وقتی اهمیت اشکار می‌کند که عادت کنید نیازهای دیگران را بر نیازهای خود مقدّم بدانید.

یا اگر در تعامل با دیگران یقین نیستبد که چطور مرزهای عاطفی خود را تعیین کنید دلواپس نباشید. در ادامه، آنچه را که برای تشکیل و نگه داری مرزهای عاطفی نیاز دارید، خواهید آموخت.

مثالهایی از مرزهای عاطفی در روابط

مرزهای عاطفی الگویی ثابت ندارند و برای هر فردی متفاوت‌اند. این مرزها می‌توانند از محدودیت‌های کوچک تا موارد زیاد مهم و بزرگ متغیر باشند. ویژگی مهم این مرزها حفاظت از روان و حس و فراهم نیازهای عاطفی در رابطه است. اکنون مثالهایی از مرزهای عاطفی را که عموما اِعمال آن‌ها سودمند است، مرور می‌کنیم:

• حس شریک عاطفی‌تان را به خود نگیرید: اگر شریک عاطفی‌تان عصبانی است، نباید این حس منفی را به خود بگیرید و خودتان را مسئول بدانید؛ چون علتخستگی و ناراحتی شما می‌بشود.
• برتری‌دادن به نیازهای خود: برتری‌دادن به خود به‌معنی خودخواه‌بودن نیست، بلکه به معنی اهمیت‌دادن به خود است. مرزهای عاطفی پشتیبانی می‌کنند تا از خودتان مراقبت کنید و در وجود شریک عاطفی‌تان پایدارتر باشید.
• مسئولیت احساسات دیگران را نپذیریذ: باید بپذیرید که نمی‌توانید همیشه فرد فرد دیگر را خوشحال نگه دارید. مرز عاطفی پشتیبانی می‌کند تا مسئولیت خوشحال‌کردن همیشگی شخصی را به دوش نکشید.
• درباره زمان‌وقتی که به رابطه تعلق می‌دهید شفاف باشید: رابط عاطفی قسمت بزرگی از زندگی ‌است، اما همه آن نیست؛ به‌خصوص هنگامی تازه اغاز شده باشد. تعیین محدودیت برای زمان‌وقتی که می‌توانید به شریک عاطفی خود تعلق دهید، الزامی است.
• استقلال خود را نگه داری کنید: این به هر دو طرف اجازه می‌دهد که از یکدیگر حمایتکنند و درعین‌حال، حسّ و دنیای مستقلشان را نگه داری کنند.
• زندگی خودتان را داشته باشید: فعالیت‌هایی را که از آن‌ها لذت می‌برید، نگه داری کنید. قرار نیست در دنیای شریک زندگی خود حَل شوید. این مرز عاطفی به نگه داری فردیت هر شخص پشتیبانی می‌کند.
• همه‌چیزِ فردی نباشید: نمی‌بشود تکذیب کرد که همه همه دنیای فردی بودن دلنشین است. بااین‌همه، همه دنیا یک نفر باشد. انتظارات غیرواقعی از شریک عاطفی برای برآورده‌کردن همه نیازهای عاطفی و روانی مشکل‌زاست.
• تعیین حدّوحدود تماس‌ها و شیوه ربط: این مورد می‌تواند شامل موارد بسیاری ازجمله محدودکردن تماس در محلّ کار به پیامک یا تماس‌نگرفتن در حالت‌هایی خاص باشد.

عواقب نداشتن مرزهای عاطفی درست

هنگامی از تعیین مرزهای عاطفی روشن خودداری کنید، این خطر وجود دارد که مسائل و مصیبت‌های تعداد بسیاری را به دوش بکشید.

اگر نامزد یا همسرتان روز سختی را در محلّ کار داشته و با حال‌و‌هوای بد به خانه برگشته، لزومی هم ندارد حال بدی داشته باشید. به زندگی روزمره خود ادامه دهید و درعین‌حال، اجازه دهید احساساتش را گفتن کند، بدون این که شما را مسئول بداند.

اگر مرز عاطفی روشنی نداشته باشید، یک دفعه احساسات منفی شخص فرد دیگر را به دوش می‌کشید. در این صورت، یک دفعه عصبانی یا غمگین می‌شوید. این چنین وضعی دستاوردی جز قطع‌شدن ارتباطتان با حس واقعی و جدا گانه خودتان ندارد. با مرز عاطفی روشن می‌توانید احساسات شریک زندگی خود را فهمیدن و حمایتکنید، اما مسئولیت آن احساسات را نپذیرید. بدون مرزهای عاطفی معیّن، امکان پذیر فهمید شوید که زمان و انرژی بیشتری را صرف رابطه می‌کنید، درحالی‌که حس خستگی بیشتری دارید. بعد داشتن مرزهای عاطفی پشتیبانی می‌کند تا فضای رابطه را مدیریت کنید.

سخن بگویید‌کردن با دیگران درباره مرزهای عاطفی

سخن بگویید‌کردن درباره مرزهای عاطفی می‌تواند استرس‌زا باشد. به این علت چند مسئله برای پیروزی در این او گفت‌وگوی مهم را به شما نظر می‌کنیم:

• زمان مناسب را انتخاب کنید: برای این او مباحثه وقتی را انتخاب کنید؛ وقتی که هر دو زمان و ذهنی آزاد داشته باشید. به نظر روان‌شناس، در فضایی او مباحثه را اغاز کنید که هیچ‌چیز ذهنتان را منحرف نکند. به یاد داشته باشید که این او مباحثه فرصتی است تا شریک زندگی‌تان هم مرزهایش را روشن کند. بعد به او هم زمان و فضایی را تعلق دهید.
• از «من» منفعت گیری کنید و خودتان را مخاطب قرار دهید: به‌جای این که به فرد روبه رو بگویید چطور باشد، به خودتان اشاره کنید و بگویید «من» اینطور یا انچه حس بهتری در رابطه خواهم داشت. روی خود و احساستان تمرکز کنید. بگویید چه‌کاری را می‌توانید یا نمی‌توانید انجام دهید. سپس اجازه دهید فرد روبه رو سوال بپرسد.
• قاطع باشید: سازش عنصر الزامی هر رابطه‌ای است، بعد باید قاطع باشید. برای ترسیم مرز عاطفی درست به صراحت، شفافیت و مستقیم سخن‌زدن نیاز دارید. این شفافیت و قاطعیت هیچ تضادی با صمیمیت ندارد.
• آماده او گفت‌وگوی مجدد باشید: او مباحثه درباره مرزهای عاطفی می‌تواند طویل باشد. آماده او گفت‌وگوی مجدد باشید. این چنین امکان لغزش در مراعات مرزها وجود دارد. رسیدن به مرزهای دقیق به تداوم، صبر، فهمیدن دوطرفه و او گفت‌وگوی‌های مدام وابسته است.

روش تشخیص واقع‌بینانه‌بودن مرزهای عاطفی چیست؟

تعیین مرز عاطفی قضیه‌ایست و نباید از نزدیک به عقل و علتخارج بشود. مرزهای عاطفی واقع‌بینانه به نیازهای شما و شریک عاطفی‌تان احترام می‌گذارند، اما مرزهای غیرواقعی رنگ‌‌و‌بوی وسواس و کنترل دارند.

مثالی از مرز منطقی: در ساعت کاری، امکان پاسخگویی به تماس همسر خود را ندارید، اما می‌توانید پیامک را جواب دهید.

مثالی از مرز غیرمنطقی: باید همیشه تماس تلفنی بگیرد که این خواست، در بهترین حالت، رفتاری خودپسندانه است.

دقت داشته باشید منطقی بودن یا نبودن مرزهای عاطفی تا حدّ بسیاری به شما و شریکتان و جنس رابطه دوسویه بستگی دارد. چون ظرفیت‌های مختلفی برای حمایتعاطفی و کنترل احساسات داریم، درنتیجه، مرزهای متغیری نیز داریم.

برای اشکار‌کردن درست مرزهای عاطفی می‌توانید با درمانگری حرفه‌ای مشورت کنید.

روش رفتارکردن با فردی که مرزهای رابطه را مراعات نمی‌کند

روش برخورد با فردی که به مرزهایتان احترام نمی‌گذارد، بستگی دارد یه این که فرد چطور و با چه شدتی از این مرزها عبور می‌کند. دقت کنید هیچ‌کس کامل نیست و امکان پذیر فردی به‌طور اتفاقی یا به‌علت ناآگاهی از مرزهاییتان عبور کند. در این چنین شرایطی، صریح اما صمیمی با فرد روبه رو سخن بگویید کنید.

اما اگر فرد روبه رو به‌طور منظم و عامدانه مرزهای عاطفی‌تان را نادیده می‌گیرد یا رد می‌کند، داستان فرد دیگر است. اگر الگوی ثابتی از بی‌احترامی تکرار بشود، آن‌زمان نوبت صحبتی جدی و برسی دوباره رابطه است.

یادتان باشد ماجرای مراعات مرزهای عاطفی سیاه و سفید نیست و به تجربه شخصی و روحیه هر فرد بستگی دارد. درنهایت، اما آنچه مهم است، امنیت و اسایش و حس حمایتدر رابطه است.

منبع: Verywellmind