«آیا میتوانی آن … چیز را به من بدهی؟ درست کنار همان … چیز است.» زیاد از ما در زندگی روزمره دچار واژهفراموشی میشویم، یعنی کلمات را بهسختی اشکار میکنیم. این سختی با افزایش سن زیاد تر میبشود. واژهفراموشی مکرر میتواند یک هشدار برای اغاز بیماریهای زوال شناختی نظیر آلزایمر باشد. اکنون پژوهشگران در یک مطالعه تازه دریافتهاند که کم شدن شدت گفتار، دقیقتر از واژهفراموشی خبر از مشکلات سلامت عقلی بزرگسالان مسن میدهد.
پژوهشگران از ۱۲۵ بزرگسال با سن ۱۸ تا ۹۰ سال، خواستند تا صحنهای را با جزئیات توضیح دهند. سخن بگوییدهای آنها با یک نرمافزار هوش مصنوعی تجزیهوتحلیل شد تا خصوصیاتی همانند شدت گفتار، زمان توقفهای بین کلمات و گوناگونی کلمات منفعت گیریشده استخراج بشود.
شرکتکنندگان آزمونهای استانداردی را نیز برای اندازهگیری تمرکز، شدت تفکر و توانایی برنامهریزی و انجام ماموریت های انجام دادند. زوال مرتبط با سن در این توانمندیهای «اجرایی» ارتباطی نزدیک با شدت گفتار فرد داشت. این مشخص می کند که هشدار زوال شناختی زیاد گستردهتر از ناتوانی در یافتن کلمات است.
جنبه نوآورانه این مطالعه منفعت گیری از «آزمون مداخله عکس-کلمه» می بود. در این آزمون، دو مرحله گفتن نام یک شیء از هم جدا میبشود: یافتن کلمه درست و دستوردادن به دهان برای ادای بلند آن.
در این آزمون، به شرکتکنندگان تصویری از یک شیء روزمره (همانند broom – جارو) نشان داده میشد و همزمان صدای کلمهای پخش میشد که یا در معنی با آن مرتبط می بود (همانند «mop – پاککردن» که یافتن کلمه را سختتر میکرد) یا آوای شبیهی با آن داشت (همانند «groom – داماد» که کار را سادهتر میکرد).
نتیجه دلنشین این مطالعه این می بود که شدت گفتار طبیعی بزرگسالان مسن به شدت آنها در گفتن نام اشیا مرتبط می بود. این یعنی کُندی کلی در پردازش میتواند نشانگر تغییرات شناختی و زبانی گستردهتری در ربط با سن باشند، نه فقط یک چالش در یادآوری کلمات.
هشدار برای زوال عقل
این پژوهش درهایی تازه را برای پژوهشهای آینده میگشاید. نتایج میگویند نه فقط نحوه سخنزدن، بلکه شدت آن است که میتواند درمورد زوال شناختی هشدار دهد.
پژوهشگران فرد دیگر در مطالعات قبل نشان داده بودند که کارکرد افراد در آزمونهای سلاست کلام میتواند راهی برای بازدید سلامت عقلی آنها باشد. در این آزمونها، از فرد خواسته میبشود تا کلمات مشخصی را در یک زمانزمان معین به یاد آورند؛ برای مثالً کلماتی در رابطه با یک نوشته خاص، یا کلماتی که با یک سخن خاص اغاز خواهد شد.
کارکرد افراد معمولی در این آزمونها با افزایش سن ثابت میماند. اما کم شدن کارکرد در آزمونهای سلاست کلام میتواند علامتی باشد که از زوال شناختی و بیماریهایی نظیر آلزایمر خبر میدهد.
با ترکیب تکنولوژیهای پردازش زبان طبیعی (یکی از انواع هوش مصنوعی) و تحلیل دادههای مرتبط با زبان انسان میتوان به رویکردی نظاممند و دقیق برای پیشبینی زوال شناختی رسید.
پیشازاین، پژوهشگران با بازدید گفتار و نوشتار شخصیتهای مشهور، همانند «رونالد ریگان»، تحول در توانمندیهای زبانی آنها را پیش از گسترش بیماری نشان داده بودند. اما رسیدن به یک روش مدون که بتوان این تغییرات را پیش از گسترش بیماریهای زوال عقل شناسایی کرد، میتواند برای جلوگیری از ابراز علائم گسترش یافتهتر در افراد مستعد بیماری سودمند باشد.





